-
Pagórek, kopiec, parnas
Naturalny lub sztuczny pagórek o regularnej formie nazywany jest w sztuce ogrodowej parnasem. Skojarzenie nasuwa się samo. To wyraźne nawiązanie do mitycznej góry Parnas, uznawanej przez starożytnych za siedzibę Apollina i muz, opiekunów sztuk. W tamtych czasach sytuowano parnas zwykle na zakończeniach osi kompozycyjnej ogrodu, nad którym dominował i stanowił element powiązany widokowo z otaczającym go krajobrazem. Na parnas prowadziła ścieżka wijąca się spiralnie, co w czasie wchodzenia dawało możliwość podziwiania zmieniających się widoków. Na szczycie zwykle znajdowała się altana lub niewielki pawilon.W wiekach średnich parnasy powstawały na pozostałościach obwarowań zamkowych lub wież obserwacyjnych. W Anglii były wręcz nieodzownym elementem ogrodu. W późniejszych wiekach, szczególnie we Włoszech, usypywano parnasy na ruinach antycznych budowli, w ich wnętrzach aranżowano miejsca odosobnienia – jaskinie i eremitoria a nawet znajdowały się w nich pomieszczenia gospodarcze: lodownie i piwniczki.
Spełniały też często funkcję użytkową : zbocza obsadzano np. winoroślą lub roślinami leczniczymi. W Polsce, naszej rodzimej miłośniczce ogrodów, Izabeli Czartoryskiej, takie sztucznie usypane pagórki nie podobały się. Zachował się jednak taki pagórek z tamtych czasów w Parku w Rogalinie. Pomimo to w ogrodach krajobrazowych odżyła idea tworzenia parnasów jako miejsc odosobnienia, służących do filozoficznych rozmyślań w samotności. Można je podziwiać np. w Letnim Sadzie pod Petersburgiem. W XIX wieku mianem parnasu określana była również altana w kształcie kopca lub piramidy. Modne stały się też kopce jako miejsca widokowe . U nas w kraju w takiej roli powszechnie znany kopiec Kościuszki w Krakowie. Powstało też w późniejszych latach wiele mniej znanych kopców, czy kopczyków, które usypywano z różnych okazji. Np. kopiec Kościuszki usypano również w Połańcu.
Zastanawiam się, czy tak modne ostatnio w naszych ogrodach tzw. skalniaki nie są jakąś namiastką tamtych wielkich projektów ?
Powrót... »