-
Brzoza
Brzoza to jedno z najładniejszych naszych drzew. Rosła na Ziemi, gdy jeszcze na niej nie było ludzi. Ze względu na białą, błyszczącą korę nazwano ją „biała, błyszcząca”. Jej nazwa brzmi podobnie w wielu językach, nie tylko słowiańskich. Poeci prześcigają się w opisie piękna tego drzewa.
Bielusieńka brzoza,
Pod moim oknem,
Pokryła się śniegu
Najszczerszym srebrem.
Tak pisze rosyjski poeta, S. Jesienin, a tak Jan Brzechwa:(...) brzoza srebrnobiała,
Która tym się słynna stała,
Że ma sok pod korą słodki.
Wszyscy znamy też przepiękna strofę z „Pana Tadeusza”, A. Mickiewicza:
Czyż nie piękniejsza nasza poczciwa brzezina,
Która jako wieśniaczka, kiedy płacze syna,
Lub wdowa męża – ręce załamie, roztoczy
Po ramionach do ziemi strumienie warkoczy,
Niema z żalu postawą jak wymownie szlocha.
Bo o brzozie często mówimy „ płaczka”. Skąd ten płacz? Młode zwisające w dół pędy brzozy brodawkowej pokryte są gęsto białymi, żywicznymi brodawkami, z których wycieka po kropelce żywica, co przypomina łzy. Brzoza płacząca należy do najbardziej znanych gatunków na terenie naszego kraju. A jest tych gatunków około 40. Na terenie Polski występuje siedem: brodawkowata, czarna, ojcowska, omszona, karpacka, niska i karłowata .
Ciekawa jest historia brzozy ojcowskiej, której nazwa kojarzy się z Doliną Ojcowską. Tam właśnie w 1805 r. spostrzegł ją Polak, Willibald Besser i uznał, że jest to nieznany dotychczas gatunek. Dopiero w późniejszych latach znaleziono ją również w Karpatach, a także w Danii i Szwecji.
Brzoza jest drzewem niezwykle odpornym na trudne warunki, przetrwała przecież nawet zlodowacenie. Korzeni się płytko, dlatego uniemożliwia wzrost wielu roślin w swoim bezpośrednim sąsiedztwie. Lepiej rośnie w słońcu. Ewentualne cięcie można wykonywać tylko jesienią. Przy cięciu wiosennym może się wypłakać i zaschnąć.
Te brzozowe łzy, jak również pączki, kora oraz występujące na pniach grzyby pasożytnicze, wykorzystywane są w ziołolecznictwie. Najbardziej popularny jest sok brzozowy, który stosuje się w wielu chorobach. Uważany jest w ogóle za środek wzmacniający i w pewnym stopniu odtruwający. Korzystne jest też picie odwarów i naparów z liści brzozy.
Brzoza ma zastosowanie również w kosmetyce. Z liści i pąków sporządza się maseczki, które łagodzą stany zapalne, leczą trądzik, usuwają plamy pigmentowe . Cenne jest także wysokokaloryczne drewno, chętnie zbierane na opał. Wytwarza się z niego również różne narzędzia, a także meble. Dlatego to piękne drzewo w dzisiejszych czasach znalazło się w dużym niebezpieczeństwie. Jest bezmyślnie niszczone przez człowieka i może zginąć.
W dużych ogrodach wysoka brzoza jest więc jak najbardziej pożądanym drzewem, do mniejszych ogrodów jednak wybierzmy nowe, niższe odmiany. Np. Purpurea dorasta do 7 – 8 m. i ma dość powolny wzrost. Możemy też wybrać brzozę karłowatą (50-70 cm) lub brzozę niską (100 – 150 cm).
Powrót... »