-
Jan III Sobieski jako ogrodnik
Króla Jana III znamy przede wszystkim jako zwycięzcę spod Wiednia, wielkiego wodza i jednego z naszych potężniejszych władców. Wiemy też o jego wielkiej miłości do królowej Marysieńki. Ale ogrodnictwo ?!Otóż tak, wielką pasją tego króla było ogrodnictwo. To z jego inicjatywy powstał w Wilanowie barokowy ogród, wzorowany na wersalskim, oczywiście w o wiele mniejszej skali. Ogród założony przez Sobieskiego był też o wiele mniejszy niż ten, który znamy dzisiaj. Szkoda tylko, że w tamtych czasach nie powstał żaden obraz ani nawet rysunek uwidaczniający rozmach i przepych tego ogrodu. Zachowały się tylko nieliczne rysunkowe plany. Pierwsze obrazy znamy dzięki malarzowi Warszawy XVIII w. Ten malarz to Canaletto.
Zachowała się jednak rycina drzeworytu zreprodukowanego z obrazu W. Gersona. Widzimy na niej króla w zwykłym ubiorze staropolskim. Król stoi, trzymając w ręku sadzonkę, którą otacza ziemią klęczący obok ogrodnik.
Po obu stronach dziedzińca pałacowego król rozkazał utworzyć tzw. „ogród fruktowy”. Były tam kwatery warzywne i sadownicze. Goście przybywający do Wilanowa, zachwycali się szczególnie sadami, w których rosły jabłonie, wiśnie, grusze, śliwy, brzoskwinie i morele oraz krzewy agrestu i porzeczek. Podobno jedna z dawnych odmian jabłoni nazwę swą zawdzięcza pasji ogrodniczej króla. Sobieski na widok niewielkiej ilości zebranych jabłek zawołał: „Kosz tylko?” Odtąd jabłka te zwano kosztylkami, a później kosztelami.
Sobieski sprowadzał też do Wilanowa szczepki egzotycznych cytrusów, które osobiście sadził. Król, zwłaszcza pod koniec życia, niemal codziennie długo spacerował po ogrodzie i i doglądał pielęgnacji roślin. Kazimierz Sarnecki, pamiętnikarz i sekretarz króla, notował w maju 1694 r.: „Król JM. rano wstawszy zaraz do ogroda chodzić wyszedł i tam się z aptekarzem zabawiał pytaniem różnych ziół do apteki należących i jakie w sobie mają virtutes...”.
Wspomniany wcześniej obraz W. Gersona potwierdza fakt, że król nienawidził etykiety, i osobiście sadził drzewa w ogrodzie wilanowskim jak prosty szlachecki gospodarz. Sądzi się też, żen wyraz troski o rozwój ogrodnictwa mieścił się w planach króla, dotyczących wzrostu gospodarczego Polski, dla której wiek XVII nie był czasem najlepszym.
Źródła: Iwona Kienzler, Dziwactwa i sekrety władców Polski, Wydawnictwo Bellona, 2013 oraz strony internetowe Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie (http://www.wilanow-palac.pl).
Powrót... »